De toekomst van de Zaanse winkelstraten

Woensdag 24 maart 2021 spraken we met experts en lokale betrokkenen over de toekomst van de Zaanse winkelstraten. Net als in veel andere steden in Nederland neemt ook in Zaanstad het winkelaanbod af, consumenten winkelen steeds meer online. Nu al staan veel panden langdurig leeg, met verkrotting tot gevolg. Door de gevolgen van de coronacrisis zal de leegstand de komende jaren verder toenemen. Ook komt transformatie of herontwikkeling van verschillende locaties moeizaam van de grond. Wat is de toekomst van de Zaanse winkelstraten? En welke andere functies kunnen hier een plek krijgen? Het programma was live te volgen op ons YouTube-kanaal. Bert Pots schreef een verslag over dit programma.

De Zuiddijk in Zaandam leent zich goed voor herontwikkeling. Kies niet voor grootschalige sloop, maar vorm oude winkelpanden om naar plekken waar mensen op een prettige manier kunnen werken en wonen. Zo adviseerde architect Steven Brunsmann van Nunc architecten tijdens het online programma over de toekomst van de Zaanse winkelgebieden.

De banketbakker, slager en fietsenmaker zijn de afgelopen jaren van de Zuiddijk verdwenen. Kappers hebben de straat overgenomen. Een aantal panden is in verval, maar volgens Brunsmann is het niet overal op die dijk kommer en kwel. “De Zuiddijk biedt kleine juweeltjes en met allerlei panden is niet zoveel mis.” De slechtste verdienen een nieuwe toekomst. Hij denkt daarbij vooral aan een woon/werkbestemming. Wellicht is er nog plek voor een enkele echt bijzondere speciaalzaak. Volgens Brunsmann is er veel te weinig aandacht voor zo’n plek als de Zuiddijk. Waarom belt er nooit eens iemand met die vastgoedeigenaren?

‘Maak van de Zuiddijk een plek om te wonen en te werken’

Makelaar Robert de Joode (Kuijs Reinder Kakes) herkent dat beeld. “Veel pandeigenaren nemen een afwachtende houding aan. Zij willen eerst meer duidelijkheid over de toekomst van de Burcht en de Peperstraat. Als daar plannen tot uitvoering komen, dan ontstaan er ook nieuwe kansen voor de Zuiddijk.”

Zaanstad ontkomt niet aan de vorming van minder en kleinere winkelgebieden en transformatie van aanloopstraten, aldus retail-adviseur Robin van Lieshout (BRO). In een middelgrote stad als Zaanstad zal de behoefte aan winkelruimte verder afnemen. Met twee uitzonderingen. De huis- en tuinbranche en de buurtwinkelcentra doen het goed. De winkelleegstand bedraagt nu zo’n acht procent (cijfers Locatus). Dat cijfer zal verder oplopen door de groei van internetwinkelen en verdergaande digitalisering. Een deel van de horecasector zal de coronacrisis niet overleven. En ook niet onbelangrijk: steeds meer winkelketens willen niet meer overal aanwezig zijn. Hij voorziet dat tot dertig procent van het huidige mode- en schoenenaanbod uit de winkelstraten zal verdwijnen. En juist als relatief grote winkels vrijkomen, dan ontbreekt het aan mogelijkheden voor een nieuwe invulling (download hier zijn presentatie).

Bevindt de Gedempte Gracht in het centrum van Zaandam zich in de gevarenzone? Robert de Joode denkt dat die hoofdwinkelstraat het altijd wel redt. Eerder verwacht hij dat bijvoorbeeld aan de Westzijde het aantal winkels nog verder zal afnemen. “De Westzijde is van oorsprong een hele mooie straat. Daar is meer woningbouw mogelijk.”

Ron van Gelder is nauw betrokken bij de herontwikkeling van de Beijerlandselaan en de Groene Hilledijk (240 winkelpanden/140 eigenaren) in de Rotterdamse wijk Feijenoord naar een meer gevarieerde en beter ogende winkelstraat. Hij benadrukt het belang van brede samenwerking. “Pandeigenaren, winkeliers, woningcorporaties en gemeente trekken samen op. Zo lukt het rotte kiezen te vervangen door nieuwe woningbouw en de openbare ruimte te verbeteren. Ook koopt de gemeente op grote schaal winkelpanden op.” Bijzonder voor die eind 19e-eeuwse wijk is dat de gemeente over de daarvoor benodigde miljoenen beschikt (Nationaal Programma Rotterdam Zuid). Ook zal door grootschalige nieuwbouw (Feyenoord City) de koopkracht in de buurt nog flink stijgen.