2016 – 13/5 BabelBinnenlandExcursie: ‘Leidschendam’

Zaanstad en Amsterdam hebben in het programma ZaanIJ een programma gedefinieerd met ambities voor het realiseren van een grootstedelijk woon/werkgebied langs de oevers van Zaan en IJ. In een aantal gevallen verloopt de uitvoering daarvan nog moeizaam en zit op slot.

In het kader van ‘Wie maakt Zaanstad’ is door Babel, Zaans Architectuurplatform, veel aandacht besteed aan nog te ontwikkelen of te herziene visies van aan de Zaan gelegen locaties. De locatie Sluizencomplex is bij de voorbereiding van de discussieavond op 28 oktober 2015 door Babel als een urgente ontwikkellocatie in beeld gebracht. Voor het geven van een visie op deze locatie, ter introductie van de discussie, was Edzo Bindels van bureau West8 Design & Landscape, namens Babel uitgenodigd. Na verkenning van het gebied heeft Edzo Bindels, mede op basis van het door bureau West8 voor Leidschendam ontworpen Masterplan en de reeds uitgevoerde onderdelen van het plan, zijn visie gepresenteerd.

Zijn advies voor het sluiscomplex in Zaandam is om de sluis weer een hart van de stad te maken. “Creëer een weefsel door kleinschalige ingrepen en maak een mooie kade met terrassen.”

De excursie was bedoeld als inspiratiebron voor het sluizencomplex in Zaandam.

Enkele parallellen met Leidschendam zijn:

• Het oude hart van de stad ligt aan de kop van het winkelcentrum
• Ontwikkeling van de omgeving van de sluis in de Vliet / Zaan
• Aanpassing van de verkeersstructuur biedt kansen voor ontwikkeling
• Coalities tussen belangrijke partijen
• Een sterk Masterplan opgesteld voor de (her)ontwikkeling

Vrijdagmiddag 13 mei 2016 vertrok om 13.00 uur een bus met belangstellenden en raadsleden en wethouders van Zaanstad naar Leidschendam, alwaar ze welkom werden geheten door Paula van der Ark, projectleider van het Centrumgebied Leidschendam. Na de ontvangst met koffie en thee gaven Edzo Bindels en Paula van der Ark een toelichting op het Masterplan Leidschendam Centrum. Het Babel gezelschap werd geïnformeerd over de aanleiding van het plan, het sluizengebied, de passantenhaven, de menging van functies, de verkeerssituatie en de rol van de ontwikkelaars.

Masterplan voor het centrum van Leidschendam

Naar een levendig historisch centrum aan de Vliet, een centrum met wonen, werken, winkelen en recreëren.
De Vliet was in de middeleeuwen een belangrijke verbinding tussen de rivieren de Oude Rijn en de Maas. Tegenwoordig is de Vliet een kanaal dat loopt van Leiden via Voorschoten, Leidschendam-Voorburg, Rijswijk en Delft Naar Rotterdam.
Het plangebied omvat het historisch centrum van Leidschendam, tussen de Vliet en het Sluisplein, de Oude Trambaan, de Schoorlaan en de Plaspoelkade. De bouw van 550 nieuwbouwwoningen zorgt voor meer afwisseling in verschillende prijsklassen. Het winkelaanbod wordt met de oplevering van de ruimtes aan het Damplein en de Sluisstraat steeds meer uitgebreid met zowel winkels, restaurants en culturele voorzieningen. Het hart van Leidschendam ontwikkelt zich tot een levendig historisch centrum.

Gebied rond de sluis als uitgangspunt
De sluis dateert van 1885 en biedt ruimte aan schepen tot 60 meter.
In het stedenbouwkundig plan is het gebied rond de sluis het uitgangspunt. Door de ligging aan de Vliet, de uit de 17e eeuw daterende sluis en de prachtige historische pandjes is dit een unieke plek.
Het plein rond de sluis wordt ingericht als voetgangersgebied. Aan de Sluiskant en op het Sluisplein komen vooral cafés en restaurants met terrassen aan het water.

Passantenhaven
Op meerdere locaties rondom de sluis zijn aanlegplekken voor bootjes, waar waterrecreanten hun bootjes kunnen aanmeren voor een verblijf in het centrum.
Boten mogen hier max. 3 x 24 uur aanleggen. Tevens is er een wachtplaatsvoorziening waar men kan wachten op het openen van de sluizen.

De sfeer van een Hollands waterstadje
Met de bouw van nieuwe panden worden ‘gaten’ in de bebouwing opgevuld en ontstaan aaneengesloten gevelwanden. In aansluiting op de bebouwing rond de sluis zijn ook de nieuw te bouwen panden als duidelijk aparte eenheden herkenbaar. Per deelgebied zijn er karakteristieke verschillen in bijvoorbeeld de grootte van de panden. Het meest traditionele beeld zal bij de sluis te vinden zijn. Verder van de sluis af kunnen de ontwerpen iets minder traditioneel zijn, maar overal zal de sfeer van een Hollands waterstadje heersen.
Tijdens een  wandeling door het gebied werd het allemaal duidelijk wat een enorme klus het moest zijn geweest om het sluizengebied te maken tot een nieuw centrum van Leidschendam.

Babel brengt het belang van “de sluizen” in Zaandam onder de aandacht bij het slot van MAAK.Zaanstad

Robert Leferink (voorzitter Babel) werd, tijdens de slot bijeenkomst MAAK.Zaanstad, door Jacqueline van de Sande over de ervaringen van Babel in de afgelopen maanden geïnterviewd. Daarbij zoomde hij vooral in op het debat over “De Sluizen” en de aanpak die volgens deskundigen nodig is om van de oude historische kern van de stad een Zaans icoon van te maken. Een aanpak die ook model kan staan bij andere belangrijke gebiedsontwikkelingen in de stad. En zo werken aan een kwalitatief hoogwaardige stad die van toegevoegde waarde is in de Metropool Amsterdam.

Hij sprak o.a. over:

De Sluizen

• De Klauwershoek, omgeving Peperstraat, de Burcht en de Zuiddijk zullen daardoor een eigen sterke positie krijgen, aansluitend aan het winkelcentrum.
• “De Sluizen” leveren toegevoegde waarde aan de aantrekkelijkheid van de stad en de verbinding van het oosten met het westen.

Niet alleen faciliteren!

• Neem het initiatief en maak een uitdagende, inspirerende en ambitieuze visie die partijen verbindt en sturend werkt.
• Het gebied heeft actieve en verbindende supervisie nodig.
• Vorm (nieuwe) coalities met marktpartijen, Amsterdam, Provincie Noord Holland en lokale ondernemers en zo mogelijk andere partijen.

Ingrepen 

• Versmal de huidige infrastructuur de een resultaat is van de ingrepen uit de jaren 60.
• Investeer in openbare ruimte en verblijfskwaliteit in aansluiting op het horecagebied aan de Dam.
• Benut de Oostzijderkerk als ontmoetingsplaats: een bijzondere publieke ruimte.

Samenvattend: de opdracht voor de stad

• Sluizen ook een icoon voor de Zaanstreek
• Een kloppend hart voor ontmoeting en toerisme, schakelpunt met de Zaanse Schans
• Pak die Kans